Ysgolion

Dacw Owain Dafydd yn gyrru ei ddefaid main
O dan yr onnen ’sgyrnog yn llawn o grawcian brain,
Ac ylwch Edward Powall yn pasio drws yr Iôr
Yn mynd, fel mae ers talwm i arwain lleisiau’r côr.

A dacw Siân y Dderwen â’i basged ysgafn, dlawd
Yn hercian tuag adref yn brin o gig a blawd,
A Robat Ty’n y Betws yn gorffwys ar hen fainc
Yn poeni am ei feibion ar goll yn ffosydd Ffrainc.

Dan dyrau main yr eglwys sy’n canu clychau Crist
Mae heddiw llawer stori a sawl hen atgof trist;
Mae Edward, Siân ac Owain wedi ein gadael ers tro byd
Ond yma yn eu hysbryd maen nhw’n gwmni i ni o hyd.

Mei Mac ac Ysgol Betws yn Rhos

Mae’n fol buwch tu allan. Cyn i’r lôn wneud ei synau
Mae sãn llenwi silffoedd a hen glecian cratiau.
“Mae gyrrwyr y loris eisiau bwyd yn eu boliau!”
Meddai dyn Subway.

Mae milltir i’w gerdded, cariadon i’w trafod
Parablu di-ddiwedd. Mae’r pennaeth yn barod.
“Mae yna wersi i’w dysgu a byd i’w ddarganfod!”
Meddai cloch yr ysgol.

“Tra’n towio’ch tai gwynion ar eich gwyliau rhaid cofio,
Peidiwch â tecstio! Cym’rych ofal wrth ddreifio
Neu ar strydoedd Abergele bydd llawer o gwyno!”
Meddai’r A55.

Mae’r dref yn goleuo, wrth i’r nos ddechrau t’wyllu
“Mae’r wyau a’r llefrith a’r blawd ’di’w gymysgu.
Mae paned a bisged a chrempogau i’w prynu!”
Meddai Awen o’r Caffi.

“Anghofiwch eich rhuthro, eich ras a’ch cynhyrfu!
O hen dŵr Mihangel i galon y ’sbyty
Bydd popeth yn dal yma eto yfory…”
Meddai’r hen Afon Gele.

Mei Mac ac Ysgol Glan Morfa

Os yw’r haul yn melynu y Gydros,
Neu wynt traed y meirw fel saeth
Rhowch i mi hen eglwys y mynydd
Cyn unrhyw dref neu draeth.

Fan hyn mae fflam cannwyll yn dawnsio,
Fan hyn mae’r gorffennol yn byw,
Fan hyn mae rhoi croes ar dalcenni
A phriodi am mai Duw Cariad Yw.

Fan hyn lle mae’r praidd yn ymgasglu,
Y defaid mwyaf difyr drwy’r wlad,
Bu plant bach y fro ers canrifoedd
Yn cael eu cludo at ffynnon iachâd.

Am roi i ni reswm i ddilyn
Dy lwybr dros fryn a phant
Am ysgol, a phlwy’ a chymdeithas,
Diolch, Celynin Sant.

Mei Mac ac Ysgol Llangelynnin

Pan aeth y môr a gadael tir,
’Doedd dim i weud a dweud y gwir:
Dim hetiau drud na chotiau chwaith,
Dim cledrau hir i fynd ar daith,
Dim camerâu i gofio’n dda
Y gwesty crand a gwyliau ha’.
Dim Wi-Fi, ffôn na DVD
Na gemau i ddwyn ein sylw ni.

’Doedd dim i’w wneud, dim yn y byd
Ond hel coed tan a chasglu ñd
A chwilio am ddãr o’r Gogarth draw
Mewn sgidiau brwyn drwy wynt a glaw
A hela ceirw yn y coed
A dysgu ’sgota’n bedair oed
A ffeindio’r ffordd yn ôl y sêr
A thynnu chwain o walltiau blêr.
Na, wedi’r tonnau fynd o’r tir
’Doedd ‘dim’ i wneud a dweud y gwir.

Mei Mac ac Ysgol Morfa Rhiannedd

Pwy sydd cofio Madog
A’i farf yn ddu fel glo,
Yn codi ei hwyliau cyntaf
Ar y cei yn grand o’i go?
Y dyn mawr cry’ yn dri deg oed?
Neb ond y coed, neb ond y coed.

A chyn bod sôn am Stadiwm,
A naid a chais a gôl
Pwy sy’n cofio seiri
Yn codi Eglwys Paul?
Yr eglwys hardd fu yno ‘rioed?
Neb ond y coed, neb ond y coed.

A phwy sy’n cofio’r canu,
A’r Punch and Judy cas
A’r môr mawr o gerddoriaeth
Uwch y tonnau gwyn a glas?
Ar waltsio, prydferth – ysgafn droed?
Neb ond y coed, neb ond y coed.

Pwy medda’ chi sy’n cofio
Y tñ ddaeth yn ysgol fawr
A’r coleg prysur unwaith
Lle mae’n hysgol ni yn nawr
Yn dathlu’n hwyliog 70 oed?
Gofynnwch i’r coed, ewch i holi’r coed.

Mei Mac ac Ysgol Bod Alaw

Mae oglau hallt yr awel a chãyn yr wylan wen
A’r milltir hir o dywod a’r pîar lloriau pren,
Y gath ac Alis fechan a’r Dyffryn Hwyliog Llon
A’r bad sy’n achub pobol o’i dñ yng Nghraig y Don;
Mae’r mwynglawdd copr enwog a’r gwesty lliwgar crand
A Mai’n llawn Oes Fictoria yn waltsio o flaen y band,
Ac mae’r llanw o dwristiaid a rali gwyllt GB
A ffrindiau lu o bedwar ban yn rhan o pwy ydw i.

Y siopau paninis tenau a’r tlysau Clogau drud,
Y Parisella lleol a’r bwyd o ben draw’r byd,
Y geifr ar lethrau’r Gogarth a’r car ar wifren fain,
Y silffoedd llyfrau distaw a’r cannoedd Taid a Nain,
Y pwll sydd fel yr Arctig a’r llwyfan llydan, mawr
Yr olion traed mewn concrid a’r blerwch mân hyd lawr,
O’r caffi uchel, prysur i West End ger y lli
Mae’r rhain i gyd, yn fach neu’n fawr, yn rhan o pwy ydw i.

Mei Mac a 7C a 7R Ysgol y Creuddyn

Bu yma unwaith Seintiau yn eu gwisgoedd llaes a gwyn
Ac eirth a bleiddiaid llwglyd yn hela ar bant a bryn,
A chytiau mwd a brigau ar y tiroedd gwastad hyn.

Gwylanod a geir heddiw yn creu gwaith mawr a ll’nau,
A llwyfan llachar, lliwgar yn wledd hir o ddramâu
A chledrau syth a phrysur yn cludo camerâu.

Beth bynnag ddaw yfory, beth bynnag yn y byd,
Os daw y môr i mewn drachefn a chuddio pob un stryd
Mi fydd y Gogarth yno, fel y nos a’r wawr, o hyd.

Mei Mac a 7E Ysgol y Creuddyn

Ar lan y môr mae oes o gregyn,
Ar lan y môr mae ci ar dennyn,
Ar lan y môr mae byd o ddarnau,
Ar lan y môr mae gwên a dagrau.

Ar Gogarth Fawr, mae geifr direidus,
Ar Gogarth Fawr mae twll brawychus,
Ar Gogarth Fawr mae bws ar weiren,
Ar Gogarth fawr mae sleid a siglen.

Uwch ben y Bae mae iard y Creuddyn
A mwydro mawr a hwyl a chwerthin,
Lle mae, i’r genod yn arbennig,
Pethau dibwys yn holl bwysig.

Mei Mac a 7U Ysgol y Creuddyn

Mae Ysgol y Creuddyn yn annwyl i mi,
Lle’r pensaer a’r twrna a’r peilot o fri
Lle’r dysgu a’r deall, y gorau drwy’r wlad,
Drwy ymdrech a gwaith a mwynhad.

Creu-ddyn!
Pleidiol wyf i ti!
Tra môr, tra haul
Uwch ben y Bae
O bydded i’r Creuddyn barhau!

Mei Mac a 7Dd Ysgol y Creuddyn

Mae’n wahanol yma heddiw
Gyda chlecian clyd y tân
A’r glaw ar lechi’r beudy
Drwy’r bore’n sibrwd cân.

Mae trafod ar gadeiriau
A thitrwm tatrwm plant,
Y drysau’n gwichian eto
Ac mae bwrlwm yn y nant.

Mae ’na gant a mil o eiriau
A rhyw fref bob hyn a hyn
A hanes du yn atsain
Oddi ar y waliau gwyn.

Ond mae’r cloc yn dal i ddisgwyl,
Fel y gwely gwag a’r fainc
I Ellis ddod, dros fryn a dôl
Yn ôl o ffosydd Ffrainc.

11 Mawrth, 2020

Pwy sy’n cofio’r gweiddi yn llenwi’r harbwr draw
A’r troliau’n clecian dŵad drwy storm o fwg a glaw?
A phwy sy’n cofio rheiny a ddiflannoddd i’r dŵr hallt?
A’r capten llong fu’n gwthio ei feic i fyny’r allt?
Yn dweud dim byd ’mond mynd a dod,
Mae’r llanw’n cofio siŵr o fod.

Pwy nawr sy’n cofio’r merched yn siapio’r copr glân,
Yn dlawd ond eto’u croeso fel tanllwyth mawr o dân?
A’r ffynn ar y ffenestri fu’n godi’r dref o’u gwlâu
I fynd i gwffio’r mynydd nes bod y nos yn cau?
Yn dweud ’run gair ’mond mynd a dod,
Mae’r lleuad yn cofio siŵr o fod.

A phwy sy’n cofio’r bugail a’i chwiban uchel, hir
Yn ceisio bwydo pedwar ar ddarn bach llwm o dir?
A’r hen felinydd unig a’i farf yn flawd i gyd
Yn disgwyl, disgwyl, disgwyl am wynt o ben draw’r byd?
Yn dweud dim oll ’mond mynd a dod,
Mae’r awel yn cofio siŵr o fod.

Bl 7B efo Mei Mac, 27 Tachwedd 2019